۷ روش ساده برای جدا کردن پرینت سه‌ بعدی از صفحه چاپ (بدون آسیب!)

یکی از چالش‌های رایج در فرآیند چاپ سه‌بعدی، جدا کردن پرینت سه‌ بعدی از صفحه چاپ است. ممکن است بعد از تنظیم دقیق پرینتر و تهیه یک چاپ باکیفیت، مدل چاپ شده به صفحه ساخت به‌شدت بچسبد و جدا کردن آن سخت و حتی ریسک‌دار شود. در حالی که چسبندگی ضعیف لایه اول چاپ می‌تواند مشکل‌ساز باشد، گاهی چسبندگی بیش از حد پرینت به بستر نیز باعث دردسر می‌شود؛ به‌خصوص برای موادی مانند PETG که به دلیل چسبندگی بالایشان، جداسازی مدل را دشوار می‌کنند.

برداشتن قطعات پرینت سه‌ بعدی از روی صفحه چاپ باید به گونه‌ای انجام شود که به مدل یا صفحه چاپ آسیبی وارد نشود، اما این کار گاهی ساده به نظر نمی‌رسد و نیازمند روش‌ها و تکنیک‌های خاصی است. در این مقاله، به معرفی ۷ روش ساده و کاربردی برای جدا کردن پرینت سه‌ بعدی از صفحه چاپ می‌پردازیم که با کمک آن‌ها می‌توانید مدل‌های گیر کرده روی صفحه چاپ پرینتر سه بعدی را بدون آسیب جدا کنید و تجربه بهتری از چاپ سه‌بعدی داشته باشید.

۱. استفاده از نیروی مستقیم (Brute Force): ساده ترین راه جدا کردن پرینت سه بعدی از صفحه چاپ

یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای جدا کردن پرینت سه‌ بعدی از صفحه چاپ، استفاده از نیروی مستقیم و فشار دست است. برای این کار کافیست با یک دست صفحه ساخت را محکم نگه دارید و با دست دیگر پرینت را به آرامی یا با فشار از روی سطح بلند کنید. البته این روش ممکن است ریسک‌دار باشد؛ چرا که جدا شدن ناگهانی مدل می‌تواند باعث برخورد دست شما با چیزی شود، پس در هنگام انجام این کار مراقب باشید.

اگر بین پرینت و صفحه چاپ فاصله‌ای وجود دارد، می‌توانید از یک ابزار قوی مثل کاردک یا اسپچولا برای جدا کردن کمک بگیرید و با دقت آن را از زیر مدل ببرید تا پرینت از صفحه جدا شود.

نکته مهم این است که این روش بیشتر برای مدل‌های مقاوم و ساده مناسب است. اگر مدل شما جزئیات ریز و ظریفی دارد، استفاده از نیروی زیاد ممکن است باعث شکستن یا آسیب دیدن قسمت‌های حساس پرینت شود. همچنین اگر سطح مدل جای مناسبی برای گرفتن دست یا ابزار نداشته باشد، این روش ممکن است کارایی لازم برای جداسازی قطعه از صفحه چاپ را نداشته باشد.

۲. استفاده از تیغه صاف برای جدا کردن پرینت سه بعدی از صفحه ساخت

روش دوم و یکی از رایج‌ترین راه‌ها برای جدا کردن پرینت سه‌ بعدی از صفحه چاپ، استفاده از یک تیغه صاف و تیز مانند اسپچولا (کاردک) است. این ابزارها انواع مختلفی دارند؛ می‌توانید از کاردک مخصوص BuildTak، تیغه‌های پلاستیکی، چاقوی مخصوص پر کردن یا حتی یک پیچ‌گوشتی سرصاف بزرگ استفاده کنید.

اما مهم‌ترین نکته در استفاده از تیغه‌ها برای جداکردن پرینت سه بعدی چسبیده به تخت، حفظ ایمنی است. چون ممکن است هنگام استفاده به راحتی دست خودتان را ببرید یا مدل به‌صورت ناگهانی از صفحه جدا شود و به شما آسیب بزند. برای جلوگیری از آسیب، همیشه تیغه را به سمت دور از خود فشار دهید.

همچنین مراقب باشید که با تیغه صفحه چاپ را خش‌دار نکنید؛ زیرا خش افتادن روی سطح می‌تواند باعث سخت‌تر شدن تراز کردن صفحه در دفعات بعدی و کاهش چسبندگی پرینت‌های بعدی شود.

۳. ایجاد اختلاف دما: روشی موثر برای جداسازی قطعه از صفحه چاپ

یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای جدا کردن پرینت سه‌ بعدی از صفحه چاپ، استفاده از اختلاف دما است. وقتی مواد سرد می‌شوند، منقبض می‌گردند و شما می‌توانید از این تغییر اندازه متفاوت بین سطح ساخت و مدل چاپ شده بهره ببرید. این روش مخصوصاً زمانی مؤثرتر است که صفحه چاپ شما از مواد حساس به دما مانند شیشه یا آلومینیوم ساخته شده باشد.

برای استفاده از این روش، ابتدا اجازه دهید صفحه ساخت و پرینت به دمای محیط برسند. اگر مدل هنوز به صفحه چسبیده بود، می‌توانید صفحه ساخت را (به همراه مدل) در یخچال، فریزر یا حتی روی دریچه‌ای که هوای سرد خارج می‌کند قرار دهید. اگر صفحه چاپ بزرگ است یا امکان جدا کردن آن وجود ندارد، می‌توانید از روش‌های جایگزین استفاده کنید.

پس از چند دقیقه یا زمانی که صفحه ساخت کمی سرد شد، سعی کنید پرینت را جدا کنید؛ معمولاً مدل به راحتی جدا خواهد شد. اگر این اتفاق نیفتاد، می‌توانید صفحه را مدت زمان بیشتری در محیط سرد قرار دهید یا روش دیگری از این لیست را امتحان کنید.

نکته مهم: اگر صفحه ساخت شما شیشه‌ای است، مراقب شوک حرارتی باشید؛ بنابراین قبل از قرار دادن آن در یخچال یا فریزر، مطمئن شوید که صفحه در دمای اتاق باشد تا ترک‌خوردگی یا آسیب نبیند.

یک راهکار دیگر برای جدا کردن پرینت چسبیده به صفحه چاپ که نیاز به ابزار خاصی ندارد و شاید حتی نیازی به خرید هم نداشته باشد، استفاده از اسپری هوای فشرده (مثل همان‌هایی که برای تمیز کردن کیبورد استفاده می‌شود) است. اگر این اسپری را برعکس کنید و پایه مدل را هدف بگیرید، با ایجاد اختلاف دمای ناگهانی، مدل منقبض شده و از صفحه جدا می‌شود. البته دو نکته ایمنی مهم وجود دارد: اول، حتماً دستکش بپوشید تا از آسیب سرما (یخ‌زدگی) به انگشتان جلوگیری کنید؛ دوم، مطمئن شوید صفحه چاپ در دمای اتاق قرار دارد و بخصوص اگر شیشه‌ای است، قبل از اسپری کردن به این نکته توجه کنید تا از شوک حرارتی و آسیب به صفحه جلوگیری شود.

۴. استفاده از نخ دندان برای جدا کردن پرینت سه بعدی از صفحه چاپ

شاید این روش کمی غیرمعمول به نظر برسد، اما استفاده از نخ دندان یکی از راهکارهای مؤثر برای جدا کردن پرینت سه بعدی از صفحه چاپ است. کافی است نخ دندان را همانند حرکت مسواک زدن دندان‌ها، به صورت عقب و جلو (مثل اره‌کردن) زیر پایه مدل حرکت دهید. این حرکت رفت و برگشتی اصطکاک ایجاد می‌کند که به جدا شدن مدل کمک می‌کند. رایج‌ترین نوع نخ برای این روش، نخ دندان معمولی است، اما می‌توانید از رشته‌های محکم‌تر مثل سیم جواهرسازی یا حتی سیم لحیم با قطر بالا هم استفاده کنید.

برای این کار، نخ یا سیم را دور پایه مدل حلقه کنید به طوری که روی صفحه چاپ قرار بگیرد، سپس آن را سریع به سمت خودتان و عقب و جلو حرکت دهید. در نهایت مدل از صفحه جدا خواهد شد و ممکن است حتی بوی تازگی هم بدهد!

۵. خنک کردن مدل با آب سرد : روشی ساده برای جدا کردن پرینت سه بعدی از صفحه چاپ

این روش بسیار ساده است؛ کافی است مدل خود را زیر جریان آب سرد یا خنک قرار دهید. این کار مشابه گذاشتن مدل در یخچال است و باعث ایجاد اختلاف دمای عمدی بین صفحه چاپ و مدل می‌شود. ابتدا صبر کنید تا مدل و صفحه چاپ به دمای اتاق برسند. اگر مدل هنوز به صفحه چسبیده بود، صفحه چاپ را جدا کرده و داخل سینک یا ظرفی قرار دهید. اگر هنگام چاپ از چسب، اسپری مو یا چسب دیگری استفاده کرده‌اید، ابتدا با آب ولرم (نه خیلی گرم) قسمت پایه مدل را بشویید تا مقداری از چسب نرم شود.

سپس چند دقیقه صفحه چاپ را زیر آب سرد یا خنک بگیرید. تا حد ممکن از خیس کردن خود مدل پرینت شده خودداری کنید؛ چون این روش زمانی بهتر جواب می‌دهد که فقط صفحه چاپ یا مدل سرد شود. نکته مثبت دیگر این است که جریان آب می‌تواند چسب باقی‌مانده روی صفحه را نیز پاک کند. بعد از چند دقیقه، دوباره سعی کنید مدل را با دست یا ابزارهایی مانند کاردک جدا کنید. اگر مدل هنوز جدا نشد، صفحه را مدت بیشتری زیر آب سرد نگه دارید یا روش دیگری را برای جدا کردن پرینت سه بعدی از صفحه چاپ تان امتحان کنید.

۶. استفاده از حلال (محلول شیمیایی) برای جدا کردن قطعه از صفحه ساخت

آخرین روش پیشنهادی برای جدا کردن پرینت سه بعدی از صفحه چاپ، استفاده از حلال است. البته حتماً باید توجه داشته باشید که حلال‌ها نباید اولین گزینه شما باشند، زیرا ممکن است به سطح صفحه چاپ آسیب برسانند. این مسئله به ویژه در مورد صفحه‌هایی با پوشش‌هایی مانند ورق PEI، نوار نقاشی و سطوح مشابه که حساس هستند، صدق می‌کند.

اگر تمامی روش‌های دیگر را امتحان کرده‌اید و هنوز قطعه جدا نمی‌شود، می‌توانید از حلال‌هایی مانند ایزوپروپیل الکل (IPA) یا استون برای جدا کردن پرینت گیر کرده روی صفحه چاپ استفاده کنید. مقدار کمی از این حلال‌ها را روی ناحیه‌ای که قطعه به صفحه چسبیده است بزنید. این کار باعث نرم شدن قسمت چسبیده شده و جدا کردن مدل با استفاده از ابزارهایی مانند کاردک را آسان‌تر می‌کند. توجه داشته باشید که از مقدار زیادی حلال استفاده نکنید، زیرا ممکن است به سطح صفحه چاپ آسیب برسد و مشکلات دیگری ایجاد شود.

چگونه از چسبیدن پرینت سه بعدی به صفحه چاپ جلوگیری کنیم؟

قبل از اینکه جدا کردن پرینت سه بعدی از صفحه چاپ به یک مشکل تبدیل شود، می‌توانید با انجام چند کار ساده، روند برداشتن مدل را از ابتدا آسان‌تر کنید. در این بخش، به چند اقدام موثر برای پیشگیری از چسبیدن پرینت سه بعدی به صفحه چاپ اشاره می‌کنیم که به شما کمک می‌کند هنگام جداسازی پرینت سه‌ بعدی از صفحه چاپ، کمتر به دردسر بیفتید.

1. تعویض صفحه ساخت (Build Platform)

اگر جدا کردن قطعات از روی صفحه ساخت برای شما سخت است، بهتر است صفحه ساخت خود را به نوع انعطاف‌پذیر تغییر دهید. صفحه‌های ساخت انعطاف‌پذیر می‌توانند خم شوند و این ویژگی باعث می‌شود راحت‌تر بتوانید قطعات را جدا کنید. فقط کافی است بعد از پایان پرینت، صفحه را کمی خم کنید تا پرینت به سادگی از آن جدا شود. امروزه برندهای مختلفی صفحه ساخت انعطاف‌پذیر تولید می‌کنند؛ از جمله معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به Prusa، BuildTak و Easy-Peelzy اشاره کرد.

وقتی می‌خواهید صفحه ساخت انعطاف‌پذیر بخرید، حتماً به اندازه و سازگاری آن با پرینترتان توجه کنید. برای مثال، نباید صفحه‌ای ضخیم‌تر از حد مجاز انتخاب کنید که باعث مسدود شدن حسگرهای دستگاه شود. صفحه‌های ساخت انعطاف‌پذیر از جنس فلز یا مواد دیگر، مزایای بیشتری هم دارند. مثلاً می‌توانید سطح صاف یا بافت‌دار آن‌ها را انتخاب کنید تا ببینید کدام چسبندگی به مواد چاپی شما بهتر است.

بعد از نصب صفحه جدید، تخت چاپ را تراز کنید و افست محور Z را تنظیم کنید. سپس می‌توانید پرینت را شروع کنید. بعد از پایان چاپ، صفحه ساخت را جدا کرده و به آرامی خم کنید تا قطعه چاپ شده از آن جدا شود. اگر قطعه بلافاصله جدا نشد، صفحه را کمی در جهت‌های مختلف خم کنید تا پرینت آزاد شود.

2.استفاده از Raft (لایه زیرین محافظ)

یکی دیگر از روش‌های جلوگیری از چسبیدن پرینت سه بعدی به صفحه چاپ، فعال کردن گزینه‌ی Raft در نرم‌افزار اسلایسر(مثل Cura) هنگام آماده‌سازی مدل برای چاپ سه‌بعدی است. Raft در واقع یک لایه‌ی جداکننده بین قطعه چاپی و صفحه ساخت ایجاد می‌کند. این لایه کمک می‌کند که قطعه بهتر به صفحه بچسبد و در عین حال جداسازی آن از صفحه راحت‌تر شود، چون خود Raft به راحتی دور انداخته می‌شود و نگرانی از بابت آسیب به آن ندارید.

استفاده از Raft همچنین ریسک تاب برداشتن قطعه را کاهش می‌دهد، بنابراین هم به بهبود کیفیت چاپ کمک می‌کند و هم فرآیند جدا کردن قطعه را ساده‌تر می‌کند. البته یکی از معایب Raft این است که زمان چاپ و میزان مصرف فیلامنت را افزایش می‌دهد. نرم‌افزارهای اسلایسر معمولا تنظیمات مختلفی برای Raft دارند، مثل تعداد لایه‌های بالایی آن. پس از چاپ، دو راه برای جدا کردن وجود دارد: یا ابتدا قطعه را از Raft جدا کنید یا اول Raft را از صفحه ساخت جدا کنید.

معمولاً بهتر است ابتدا Raft را از صفحه جدا کنید، چون این کار راحت‌تر است و می‌توانید با خیال راحت از هر روشی برای جدا کردن Raft استفاده کنید، بدون اینکه به مدل اصلی آسیبی برسد. اگر لازم شد، می‌توانید از روش‌های دیگر همین لیست برای جدا کردن Raft استفاده کنید، اما معمولاً شکل هندسی Raft باعث می‌شود جدا کردن آن کار ساده‌تری باشد.

3. افزودن پوشش به صفحه ساخت

آخرین روش پیشگیرانه این است که یک لایه یا پوشش اضافی روی صفحه ساخت قرار دهید تا بین قطعه چاپ شده و سطح چاپ فاصله ایجاد شود. این روش شبیه به Raft است، اما به جای اینکه لایه‌ای چاپ شود، از لایه‌های غیرقابل چاپ مثل نوارچسب یا چسب استفاده می‌کند. انواع مختلفی از این پوشش‌ها وجود دارد؛ از جمله نوار نقاشی (Painter’s Tape)، ورقه‌های PEI قابل جدا شدن (Peelable PEI Sheets) و چسب‌های معمولی چوب‌کاری (Glue Sticks).

برای استفاده از این روش، ابتدا پوشش مورد نظر را روی صفحه بچسبانید یا اعمال کنید، سپس دوباره تنظیم ارتفاع Z (Z Offset) را انجام دهید تا با ضخامت پوشش هماهنگ شود و چاپ خود را شروع کنید. بعد از پایان چاپ، می‌توانید قطعه را از روی پوشش جدا کنید یا کل پوشش را از صفحه بردارید. اگر از چسب استفاده کرده‌اید، می‌توانید صفحه ساخت را زیر آب بگیرید تا چسب نرم شده و جدا کردن قطعه پرینت شده از صفحه ساخت آسان‌تر شود.

جمع بندی

جدا کردن پرینت سه‌ بعدی از صفحه چاپ شاید در ظاهر یک مرحله ساده به نظر برسد، اما اگر این کار به‌درستی انجام نشود، می‌تواند به مدل یا صفحه ساخت آسیب بزند و حتی فرآیند چاپ‌های بعدی را با مشکل مواجه کند. در این مقاله با ۷ روش کاربردی آشنا شدیم که هرکدام می‌توانند بسته به شرایط، نوع ماده و طراحی مدل، به شما در جدا کردن پرینت سه بعدی از صفحه چاپ کمک کنند. همچنین به این نکته کلیدی پرداختیم که پیشگیری بهتر از درمان است. با انتخاب صحیح صفحه ساخت، تنظیم دقیق دمای بستر، و استفاده درست از چسب یا مواد جداکننده، می‌توان از همان ابتدا شرایطی ایجاد کرد که جدا کردن مدل‌ها آسان‌تر شود. در نهایت، انتخاب روش مناسب برای جداسازی قطعه از صفحه چاپ نه‌تنها سلامت مدل و صفحه را تضمین می‌کند، بلکه تجربه کلی چاپ سه‌بعدی شما را روان‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهد کرد.

با این حال، اگر نمی‌خواهید درگیر تنظیمات حساس، چسبیدن مدل به صفحه، خرابی چاپ یا دردسرهای جدا کردن قطعه شوید، یک راه ساده‌تر هم وجود دارد: استفاده از خدمات پرینت سه‌ بعدی حرفه‌ای. ما در ماداتکنولوژی با استفاده از تجهیزات دقیق، مواد باکیفیت و تجربه‌ی چاپ صدها پروژه مختلف، می‌توانیم مدلی که در ذهن دارید را با بهترین کیفیت برایتان چاپ کنیم؛ بدون نیاز به آزمون و خطا، صرف زمان زیاد یا نگرانی بابت آسیب به قطعه. اگر وقت یا ابزار کافی برای چاپ ندارید، یا ترجیح می‌دهید خیال‌تان از نتیجه راحت باشد، همین حالا با ما تماس بگیرید یا فایل‌تان را برای مشاورین ما ارسال کنید.